Korzyści z włączenia Technology Watch do strategii działań wywiadu gospodarczego

Podstawą sukcesu ekonomicznego firm pozostaje konkurencyjność wobec innych uczestników rynku. Jest oczywistym, że walka konkurencyjna wymusza na przedsiębiorstwach zdobywanie wiedzy niezbędnej do wyprodukowania lepszego, efektywniejszego, tańszego produktu lub stworzenia korzystniejszych rozwiązań usługowych, niż może to zrobić konkurencja. Wiedzę tę zapewnia wywiad gospodarczy, który według Stowarzyszenia Profesjonalistów Strategicznego Wywiadu Gospodarczego USA (Strategic and Competitive Intelligence Professionals – SCIP) jest systematycznym i etycznym gromadzeniem, analizowaniem i zarządzaniem informacją, która może wspierać plany przedsiębiorstwa, jego decyzje i operacje.

Obserwacja rozwoju technologii

O istocie wywiadu gospodarczego, jego cechach charakterystycznych i metodach działania pisaliśmy już wielokrotnie. W tej publikacji chcemy zwrócić uwagę na fakt, że wywiad dla potrzeb gospodarczych się zmienia i podlega takim samym trendom, jak cała gospodarka, a cele i metody jego działania ewoluują wraz z rozwojem organizacyjnych i technologicznych metod prowadzenia biznesu.

Konkurencyjny wywiad gospodarczy jest podstawą każdej udanej strategii biznesowej. Jednak to technologia wpływa na tempo rozwoju poszczególnych branż ekonomicznych i sprawia, że to właśnie ona jest niezbędnym wyznacznikiem w przewidywaniu nowych, konkurencyjnych trendów rozwoju biznesu. Dlatego jednym z kluczowych czynników decydujących o sukcesie firmy jest ciągła obserwacja rozwoju technologii i jak najszybsze, wyprzedzające konkurencję, wprowadzanie nowych rozwiązań technologicznych w swojej produkcji lub usługach.

Obserwacja rozwoju technologii, powszechnie nazywana z angielska Technology Watch (obserwacja technologii, przegląd technologii, śledzenie za rozwojem technologii) to zorganizowany i ustrukturyzowany system mający na celu wyjawianie, rozpowszechnianie i wykorzystywanie przydatnych informacji technicznych wśród społeczności ekspertów, realizowane w celu utrzymania na odpowiednim poziomie produkcji /usług w danej dziedzinie gospodarczej.

Nieco dalej wychodzą działania pewnej odmiany Technology Watch, tzw. Technology Foresight (Przewidywanie Technologiczne). Działania te zapewniają firmom ramy do wyjawienia (w ustrukturyzowany sposób) technologii, które pojawią się na rynku dopiero w pewnej perspektywie czasowej. Przewidywanie technologiczne nie polega na przewidywaniu z góry określonej przyszłości, ale na badaniu i projektowaniu, jak przyszłość technologiczna może ewoluować, w zależności od działań i decyzji podjętych dzisiaj.

Wracając do obserwacji rozwoju technologii, możemy stwierdzić za hiszpańskimi ekspertami w tej dziedzinie P. Escorsą i R. Masponsem, że Technology Watch „polega na systematycznym zbieraniu, analizowaniu, rozpowszechnianiu i wykorzystywaniu informacji technicznych, przydatnych do rozwoju firm określonej branży. Technology Watch powinna wyjawiać wszelkie innowacje naukowe lub techniczne, które mogą stwarzać dla firmy zarówno szanse rozwojowe, jak i zagrożenia”[1]. Jednak pomimo tego, że jak twierdzą Escorsa i Maspons, głównym zastosowaniem Technology Watch jest pozyskiwanie informacji technicznych, przydatnych w procesie podejmowania decyzji w działach produkcyjnych firm, to procesy obserwacyjne rozwoju technologii są również wykorzystywane do pozyskiwania informacji o nowych rozwiązaniach komercyjnych. Dla określenia tych działań używa się niekiedy terminów Commercial Watch, Competition Watch lub Surrounding Watch, chociaż pojęcie Technology Watch, również w tych dziedzinach biznesu, jest ogólnym, powszechnie używanym terminem.

Charakteryzując dokładniej Technology Watch (obserwację technologii), można zauważyć, że obejmuje ona, jak już wspomniano, przechwytywanie, analizowanie i rozpowszechnianie informacji pojawiających się w danym obszarze technologicznym, ale związanych z:

• Najnowszymi innowacjami technologicznymi,
• Pojawiającymi się trendami i wydarzeniami rozwojowymi,
• Aktywnością firm i ich strategiami badawczo-rozwojowymi,
• Powstałymi start-upami i firmami innowacyjnymi,
• Wpływem przejęcia nowych technologii przez konkurencyjne firmy,
• Potencjalnym wpływem wprowadzanych zmian technologicznych na procesy produkcyjne (usługowe),
• Możliwościami rynkowymi, związanymi z wprowadzaniem nowych technologii.

Realizując proces Technology Watch, komórka wywiadu gospodarczego firmy lub zespół ds. analizy konkurencji zdobywa wiedzę niezbędną do osiągania kluczowych celów biznesowych i przewagi konkurencyjnej na rynku. W swoich działaniach, komórki te powinny przy tym kierować się kilkoma podstawowymi wskazówkami, do których należą między innymi:

• Zrozumienie znaczenia nowych technologii. Nie jest żadnym odkryciem stwierdzenie, że firmy, przedsiębiorstwa, ale także banki i inne instytucje biznesowe, wprowadzające najnowsze technologie, rozwijają się dynamiczniej i zdobywają rynek szybciej, niż maruderzy. Technology Watch zapewnia rozpoznanie technologiczne, niezbędne do wspierania procesu podejmowania decyzji biznesowych. Właściwie przygotowany raport Technology Watch będzie nie tylko „śledził” powstające technologie, ale także zapewni ocenę wartości dodanej, jaką mogą one wnieść do potencjału produkcyjnego firmy. Firmy zorientowane na innowacje wykorzystują obserwację rozwoju technologii do celów wczesnego identyfikowania przełomowych rozwiązań i wynalazków o wysokim potencjale wdrożeniowym. Obserwacja ta obejmuje badanie pojawiających się patentów, stanu innowacji i wdrażania nowych rozwiązań, a także określenie dziedzin, w których pojawiają się nowe technologie. Pomaga to przedsiębiorstwom podejmować lepsze, bardziej świadome decyzje, dotyczące wprowadzania produktów technologicznych.
• Wzmocnienie portfela technologicznego firmy. Działania innowacyjne mają kluczowe znaczenie dla firm, ponieważ oferują duże korzyści i zyski. Aby jednak zostać użytkownikiem najnowszych technologii, kluczowym jest bycie świadomym nie tylko ich pojawiania się na rynku, ale także możliwości zakłócenia istniejącego krajobrazu biznesowego. Dlatego postawienie na innowacje wymaga nie tylko wzmocnienia portfela innowacyjnego firmy poprzez dodanie technologii, które nadają firmie znaczenie strategiczne, ale również usunięcia wykorzystywanych dotąd, mniej dochodowych własności intelektualnych.

Raporty przygotowywane na podstawie Technology Watch zawierają, oparte na dogłębnych badaniach własności intelektualnych, strategiczne spostrzeżenia na temat wiodących na rynku technologii/produktów, informacje dotyczące głównych graczy w zakresie określonych technologii, obszarów zastosowań tych technologii oraz cesjonariuszy wynalazców, uniwersytetów, instytutów patentowych. Wiedza ta jest niezbędna dla podjęcia współpracy lub partnerstwa badawczego przedsiębiorstwa z właścicielami określonych technologii, aby móc wprowadzać przełomowe innowacje i podejmować decyzje dotyczące inwestycji w technologię.

• Zabezpieczenie nowych możliwości rynkowych. Dzięki raportom Technology Watch możliwe jest również dostrzeganie niewykorzystanych dotąd możliwości rynkowych i niezbadanych ścieżek technologicznych, co w wielu przypadkach jest kluczem do rozwoju, a niekiedy do przetrwania firmy. Wiedza o krajobrazie i dojrzałości rynku, wiedza o rządowych/branżowych regulacjach prawnych, zachowaniach konsumentów i trendach ekonomicznych ma kluczowe znaczenie dla firmy, aby ta skierowała swoją innowacyjną ofertę na właściwy sektor rynku. Technology Watch może zaoferować spostrzeżenia dot. innowacyjności rynku w oparciu o wiedzę zebraną m.in. z baz patentowych, czasopism naukowych, raportów rynkowych. Dodanie obserwacji technologii do analizy konkurencyjności może pomóc przedsiębiorstwom wykraczać poza przejściowe czynniki zakłócające rynek i podejmować rozsądne i zrównoważone decyzje inwestycyjne. Niezależnie od tego, czy firma jest gigantem w branży, czy nowicjuszem, wykorzystanie swoistego „radaru”, jakim jest Technology Watch, pomoże jej odnaleźć się w zmieniającym się scenariuszu rynkowym. Oczywiście wymaga to od zarządu firmy dokładnego zrozumienia zastosowania technologii i dopasowania przyjętych rozwiązań do wymogów rynku.

Proces/Cykl Technology Watch

Warto zauważyć, że w ramach Technology Watch wyszukiwane są informacje technologiczne, zewnętrzne w stosunku do firmy. Po odpowiednim przetworzeniu i analizie, informacje te stają się informacją/wiedzą wewnętrzną, która pozwala na podejmowanie decyzji biznesowych. Proces Technology Watch (obserwacji technologii) obejmuje następujące fazy:

• Zidentyfikowanie i przeanalizowanie potrzeb informacyjnych firmy w zakresie nowych technologii, które określają tzw. krytyczne czynniki obserwacji (CWF – Critical Watch Factors),
• Wyszukanie informacji niezbędnych do śledzenia CWF,
• Ocena i przeanalizowanie informacji o uzyskanych CWF, stworzenie raportu TW,
• Rozpowszechnienie wyników raportów TW wewnątrz organizacji gospodarczej (firmy),
• Wykorzystanie informacji TW w procesie podejmowania decyzji.

Te pięć faz Technology Watch powinno być realizowanych cyklicznie i w sposób ciągły. Często podejmowane decyzje implikują zaistnienie nowych krytycznych czynników obserwacji (CWF), co powoduje rozpoczęcie nowego cyklu TW. Poniżej przedstawiamy kilka szczegółowych uwag, dotyczących realizacji ww. faz procesu Watch Technology.

Potrzeby informacyjne, a krytyczne czynniki obserwacji. W zakresie informacji zewnętrznych przeciętna firma ma dwa kluczowe rodzaje potrzeb:

1. Technologiczne potrzeby informacyjne – chodzi o jak najszybsze poznanie zmian technologicznych, które mogą wpłynąć na kondycję rynkową firmy,
2. Potrzeby w zakresie informacji handlowych – firma powinna być zorientowana w tym, co robią konkurenci i znać wszelkie zmiany w ogólnym środowisku handlowym.

Na podstawie ww. dwóch rodzajów potrzeb możemy określić krytyczne czynniki obserwacji (CWF) jako czynniki zewnętrzne, mające decydujący wpływ na konkurencyjność firmy. Każde działanie firmy, nawet działanie każdego jej działu, powinno być uwarunkowane przyjętymi CWF, które z kolei zależą od zdefiniowanego planu strategicznego tej organizacji gospodarczej. Aby stworzyć dobry projekt Technology Watch, CWF muszą być zdefiniowane tak szczegółowo, jak to tylko możliwe.

Wyszukiwanie informacji niezbędnych do śledzenia CWF.Po zidentyfikowaniu krytycznych czynników obserwacji (CW) musimy określić, jakich źródeł informacji będziemy używać do śledzenia i dalszego definiowania procedury stałego i okresowego uzyskiwania danych w ramach procesu Technology Watch. W tym celu wykorzystywane są takie narzędzia jak:alarmy serwisowe, monitoring oprogramowania stron internetowych, klasyczne wyszukiwarki, multiwyszukiwanie, wyszukiwarki meta-danych, przeszukiwanie blogów, subskrypcje kanałów RSS itp.

Z kolei źródła informacji, z których korzystamy w procesie Technology Watch mogą być formalne lub nieformalne, tzn. mogą znajdować się na różnych nośnikach (papierowych, cyfrowych…) lub nie być trwale zapisane. Ta druga sytuacja ma miejsce, kiedy potrzebne informacje uzyskujemy np. poprzez rozmowy. Obecnie, najczęściej wykorzystuje się cyfrowe źródła informacji, swobodnie dostępne przez Internet, takie jak:

• Bibliograficzne bazy danych artykułów z czasopism specjalistycznych,
• Artykuły z wiadomościami dostępne za pośrednictwem wyszukiwarek wiadomości,
• Patenty i normy dostępne za pośrednictwem wyszukiwarek patentowych lub baz danych,
• Bazy danych firm i ich strony internetowe,
• Statystyki,
• Blogi dostępne przez wyszukiwarki blogów,
• Ustawy parlamentarne, dokumenty konferencyjne i seminaryjne,
• Listy dystrybucyjne.

Nieformalne źródła informacji, takie jak rozmowy z klientami, dostawcami, konkurentami, pracownikami, partnerami i inwestorami są bardzo interesującymi źródłami informacji, ale w przypadku ich wykorzystywania, należy pamiętać o dwóch rzeczach. Źródła takie powinny:

• zostać sformalizowane, tzn. spisane lub zarejestrowane tak szybko jak to możliwe, aby uniknąć ich utraty. Każde, tego rodzaju źródło powinno posiadać opis, obejmujący jego podstawowe charakterystyki – odpowiedzi na pytania kto, kiedy, gdzie i co?
• być weryfikowane w innych źródłach.

Po zidentyfikowaniu odpowiednich krytycznych czynników obserwacji (CWF) i źródeł informacji, każdy CWF musi być powiązany z konkretnymi źródłami informacji, a każde źródło – z określoną procedurą, wykorzystywaną w procesie jego eksploatacji (użycie określonych narzędzi i usług).

Analiza informacji w ramach Technology Watch.

W celu podejmowania decyzji biznesowych, nie wystarczy posiadać odpowiednie dane. Należy je również ocenić i przeanalizować, aby wybrać te najistotniejsze, a następnie przedstawić je w zrozumiałej postaci tzn. przekształcić do postaci użytecznej informacji i wiedzy. Pozyskiwanie dużych ilości danych jest bezużyteczne, jeśli nie jesteśmy w stanie ich przetworzyć do postaci, umożliwiającej ich wykorzystanie.

Najbardziej przetworzonym, końcowym wynikiem procesu TW, jest raport zawierający zestaw danych i informacji, ocenionych pod kątem ich znaczenia dla podjęcia konkretnej decyzji biznesowych. Konkretna procedura sporządzenia takiego raportu jest ściśle związana z przedstawionymi wcześniej fazami procesu Technology Watch i po uwzględnieniu wszystkich szczegółowych działań, obejmuje:

1. Zidentyfikowanie zapotrzebowania na informacje,
2. Zdefiniowanie krytycznych czynniki obserwacji (CWF) w odniesieniu do tego zapotrzebowania,
3. Zdefiniowanie źródeł informacji dla każdego CWF,
4. Wybór odpowiednich narzędzi do usystematyzowania gromadzenia informacji dla każdego CWF,
5. Zainstalowanie i/lub skonfigurowanie narzędzi zgodnie z wymaganiami CWF,
6. Uruchomienie narzędzi i uzyskiwanie informacji,
7. Ocena uzyskanych informacji,
8. Intelektualne przetwarzanie zgromadzonych informacji, ich porównanie, zrozumienie,
9. Stworzenie raportu Technology Watch.

Przedstawiona procedura przygotowania raportu Technology Watch jest czysto teoretyczna. Często dynamika działania firmy sprawia, że praktyczne działania z zakresu obserwacji technologii mogą być uproszczone, a raport końcowy TW nie jest sporządzany. Przygotowanie pełnego raportu jest niepotrzebne, a nawet niemożliwe, w sytuacjach, kiedy:

• decyzje muszą być podejmowane szybko, nawet na podstawie niepełnych danych, albo kiedy uzyskane dane są niewystarczająco jasne i nie są warte nakładów związanych z tworzeniem raportu.
• opisane wcześniej etapy TW nie były w pełni realizowane lub kiedy nie była przestrzegana kolejność realizacji poszczególnych etapów. Taka sytuacja ma miejsce na przykład, kiedy zdefiniowanie CWF następuje przed określeniem potrzeb informacyjnych firmy. Wtedy, w związku z uzyskanymi danymi lub w procesie ich przetwarzania może zostać wykryty nowy CWF, który już wcześniej powinien zostać włączony do procedury TW. Podobna sytuacja może nastąpić również, kiedy rozszerzony zostaje zakres stosowanych narzędzi np. poprzez zmianę konfiguracji usług już wykorzystywanych lub poprzez włączenie nowych programów komputerowych.

Aby Technology Watch była efektywna i opłacalna, potrzebny jest elastyczny projekt, który pozwala na ciągłe odtwarzanie każdej z faz, bez utraty kontroli nad procesem lub uzyskanymi informacjami. Wtedy nawet, jeśli do dyspozycji mamy niewiele krytycznych czynników obserwacji (CWF), łatwo jest szybko wygenerować niezbędną ilość informacji. Dostęp do tych informacji musi być łatwy i elastyczny. Rozwiązaniem może być stworzenie repozytorium wszystkich przydatnych informacji TW, stosując następujące wytyczne:

• Wszystkie informacje zakodowane zostają w jednorodnym formacie (HTML, PDF…)
• Wszystkie informacje, dostępne są za pośrednictwem dostępnych systemów wyszukiwania informacji, takich jak klasyczna wyszukiwarka, wyszukiwarka na pulpicie, wyszukiwarka w bazach danych dokumentów.

Przykład wykorzystania Technology Watch

Przykładem organizacji, która na dużą skalę prowadzi działania w ramach Technology Watch jest Europejska Agencja Obrony (European Defence Agency – EDA)[2].

EDA prowadzi wiele działań, które opierają się na systematycznym zrozumieniu ewoluujących trendów technologicznych i ich wpływu na przyszłe europejskie zdolności obronne, zarówno długo, jak i krótkoterminowe. Działania te, realizowane według programu EDA o nazwie Technology Watch & Foresight, wnoszą niezbędny wkład do oceny pojawiających się nowych informacji na temat technologii, z punktu widzenia potrzeb obronnych UE. Program ten realizowany jest w ramach Nadrzędnej Strategicznej Agendy Badań (OSRA)[3] Unii Europejskiej.

Działania EDA w ramach Technology Watch, mające na celu identyfikację i monitorowanie technologii w dziedzinie systemów obronnych, opierają się na pracy rozległej sieci ekspertów skupionych w grupach tzw. CapTechs (Capability Technology Group) i wykorzystujących specjalnie opracowane zestawy narzędzi IT. EDA wykorzystuje między innymi, narzędzie informatyczne – Monitoring Innowacji Obronnych (ang. Defence Innovation Monitoring – DIM). Podczas wyszukiwania danych i w analizach, DIM bazuje na innym narzędziu analitycznym, opracowanym wcześniej przez Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej – Tools for Innovation Monitoring (TIM). Za jego pomocą, DIM tworzy całościowy obraz zidentyfikowanych technologii obronnych. System identyfikacji tych technologii jest zorganizowany według wyszukiwań tematycznych i hasłowych. Dla każdego wyszukiwania, lista technologii, uznanych przez ekspertów w danej dziedzinie, za istotne, jest zakodowana w narzędziu DIM i wizualizowana zgodnie z różnymi dostępnymi funkcjami. Następnie DIM łączy różne zbiory danych z publikacji naukowych, patentów i projektów finansowanych przez UE. DIM analizuje nowe technologie i innowacje pod kątem stworzonych w Unii Europejskiej i obowiązujących w EDA dokumentów, dotyczących projektów rozwojowych i uwzględniających rozwiązania proekologiczne takie jak: EDA Technology Taxonomy[4] czy Technology Building Blocks (TBBs)[5].

DIM nie jest narzędziem prognostycznym, a efektem jego wykorzystania ma być jedynie zmniejszenie różnic w zakresie wiedzy o zmianach w aktualnym rozwoju technologicznym (o czym informują specjalistyczne bazy danych), a świadomością tych zmian wśród twórców polityki obronnej UE i w środowiskach badawczych Unii.

Autorzy: Robert Nogacki – partner zarządzający Kancelarii Prawnej Skarbiec, płk rez. dr inż. Krzysztof Surdyk

Profesjonalny Wywiad Gospodarczy „Skarbiec” Sp. z o.o.

Źródła:

Pere Escorsa Castells, Ramón Maspons. De la vigilancia tecnológica a la inteligencia competitive, Madrid: Pearson Alhambra, 2001a,b

Henri Dou, Parina Hassanaly, Luc Quoniam and Albert La Tela, Technology watch and competitive intelligence: a new challenge in Education for Information, Centre de Recherches Retrospective, Centre Scientifque de St Jt!r6me, Universitt! Aix Marseille 111, I3397 Marseille Cedex 13, France

EDA Technology Watch & Foresight, https://eda.europa.eu/what-we-do/all-activities/activities-search/technology-watch-foresight#techsight

The benefits of including tech watch to your competitive intelligence strategy,10 Jun, 2019, https://www.netscribes.com/technology-watch/

Cristòfol Rovira, Technology Watch and Competitive intelligence for SEM-SEO, https://arxiu-web.upf.edu/hipertextnet/en/numero-6/vigilancia-tecnologica.html

---

[1] Pere Escorsa, Ramón Maspons. De la vigilancia tecnológica a la inteligencia competitive, Madrid: Pearson Alhambra, 2001a

[2] Europejska Agencja Obrony (ang. European Defence Agency, EDA) – jedna z agencji Unii Europejskiej, która została powołana do życia przez tzw. wspólne działanie Rady Unii Europejskiej 12 lipca 2004 roku, by działać na rzecz poprawy zdolności obronnych Unii Europejskiej, wspierać badania, koordynować zamówienia rządów krajów członkowskich w zakresie uzbrojenia i przemysłu obronnego UE.

[3] OSRA (Overarching Strategic Research Agenda), to Nadrzędny Strategiczny Program Badań, który zapewnia stworzenie zharmonizowanego obrazu europejskich badań w dziedzinie obronności i określa priorytety uwzględniające przyszłe potrzeby w zakresie zdolności wojskowych i pojawiających się technologii. OSRA to narzędzie do ustalania priorytetów w zakresie R&T. Państwa członkowskie UE, które są w stanie wnieść w ich realizację określony wkład, mogą liczyć na w wszystkie dostępne europejskie instrumenty i inicjatywy finansowe.

[4] EDA Technology Taxonomy – Taksonomia technologii EDA, stanowi Europejski wysiłek w celu zapewnienia schematu klasyfikacji technologii istotnych dla wojska i przemysłu obronnego.

Tu: Taksonomia to potoczna nazwa aktu prawnego Unii Europejskiej, tj. rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje. Nowe przepisy mają zwiększyć poziom ochrony środowiska poprzez przekierowanie kapitału z inwestycji szkodzących środowisku na bardziej ekologiczne alternatywy. Innymi słowy Taksonomia nie wprowadza zakazu inwestowania w działalności szkodzące środowisku, ale przyznaje dodatkowe preferencje dla ekologicznych rozwiązań.

[5] Bloki Tworzenia Technologii (Technology Building Blocks – TBB) – bloki tematyczne, z których każdy koncentruje się na konkretnych obszarach badań i technologii obronnych, zdefiniowanych w OSRA. Każdy TBB, opracowany jest przez funkcjonujące w EDA grupy ekspertów (tzw. Capability Technology Groups – CapTech), zawiera dogłębną ocenę zawartych w nim technologii, w tym mapę drogową z konkretnymi pomysłami na projekty.